Omschrijving van Gemeentehuis Tytsjerksteradiel

Omschrijving

Het GEMEENTEHUIS bestaat uit een centraal, uitspringend volume met verdieping en twee zijvleugels van één bouwlaag: een korte, iets verspringende zijvleugel aan de westzijde en een langere aan de oostzijde, waaraan tegen het uiteinde een naar voren stekend dwarsdeel is gezet. Het gehele complex is in kruisverband opgetrokken in een grijsgele belvédèresteen met diepliggende voegen onder samengestelde schilddaken, gedekt met zwarte matte stormpannen; ruim overstek en een mastgoot; centraal aan de voorzijde een zeer kleine driehoekige dakkapel; aan de achterzijde steekt een hoge, vanaf de grond opgemetselde schoorsteen door het dak heen; in het dakschild van de oostelijke vleugel zeven grote dakkapellen onder zadeldak met windveren en met meervoudige kruisvensters. De witgeverfde stalen vensters zijn verschillend van maat: aan de voorzijde zijn ze langwerpig met een roedeverdeling en per twee of per drie gegroepeerd, deels liggen ze onder een iets naar voren stekende betonlatei, deels reiken ze tot de dakrand, maar allemaal hebben ze de bovendorpel op dezelfde hoogte. De vensters in de achter- en zijgevels variëren onderling in lengte, breedte en hoogte.

De centrale toegang in het hoofdvolume wordt gevormd door een geometrisch gedecoreerde teakhouten deur binnen terugspringende rondbogen, die wordt geflankeerd door twee smeedijzeren lantaarns. Voor de entree is een bordes met een dubbele, betegelde trap. De opgemetselde leuning wordt afgedekt door Beiers graniet. Middenvoor is aan het bordes het gemeentewapen van geglazuurd aardewerk bevestigd, gevat in een granieten 'omlijsting'. Op de verdieping is boven de entree een balkon met een wit metalen hekwerk. Het loopt voor drie langwerpige glas-in-lood vensters langs die tot aan de dakrand reiken en zo de erachter gelegen raadzaal accentueren. Deze drie vensters tonen elk een vrouwenfiguur die "Wijsheid", "Goed Beheer" en "Eensgezindheid" symboliseren. Samen met het grote raam aan de achterzijde, zijn ze ontworpen door Jan Wykmans, van atelier N.E. uit Groningen.

Een gemetseld portiek met een tweede entree bevindt zich in de kop van het dwarsgeplaatste deel van de oostvleugel. De portiek heeft een trap, een houten plafond en rondboogvormige openingen; ernaast een stalen rondboogvenster; in de zijopening eenzelfde venster. Het merendeel van de vensters aan de zijkant van dit vleugeldeel is samengesteld en mist de verdeling in roeden. Direct naast het portiek voert een trap naar de lager gelegen deur van de fietsenkelder. Een muurtje in de vorm van een winkelhaak omsluit dit gedeelte.

De stalen ramen in de westvleugel hebben net als die van de raadzaal glas-in-lood. De achtergevel is transparant van karakter door dubbele, stalen openslaande deuren met aan weerszijden een zijlicht van dezelfde afmetingen. De deuren komen uit op een gemetseld terras.

Door uitbreidingen en wijzigingen in de plattegrond heeft het INTERIEUR in de loop der jaren nogal wat veranderingen ondergaan. Alleen in het hoofdgebouw met raadzaal en voormalige burgemeesterskamer zijn nog resten van de oorspronkelijke inrichting aanwezig, zoals de marmeren vloer in de hal beneden met de zwarte, witgeaderde marmeren wandbekleding en de eikehouten lambrizering in de burgemeesterskamer. Tevens bevinden de stoelen, die in raadzaal stonden en uitgevoerd zijn naar een ontwerp van de architect, zich nog in het gemeentehuis.

Waardering

Het gemeentehuis is van algemeen cultuur- en architectuurhistorisch belang:

- als hoofdonderdeel van het complex met de zitbank;

- als voorbeeld van voor de dertiger jaren karakteristieke raadhuisbouw;

- vanwege de plaats die het inneemt binnen het oeuvre van de architect;

- vanwege de hoogwaardige kwaliteit van het ontwerp;

- vanwege de zorgvuldige detaillering;

- vanwege de samenhang tussen de vorm en de functies;

- vanwege de markante ligging aan het begin van het dorp.

Tags: openbare gebouwen,gemeentehuis,bestuursgebouw en onderdl,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)