Omschrijving van ENAM: Fabriekgebouw

Inleiding

FABRIEK gebouwd voor de Algemene Nederlandsche Electriciteitsmaatschappij (E.N.A.M.), voorheen Ruempol & Co, ontworpen in sobere rationalistische trant door de architecten Groenendijk & Lammers in 1919 - 1920. De voorgevel heeft aan de Amsterdamse School ontleende stijlmotieven als siermetselwerk, gefaseerde bogen en de toepassing van verschillend materiaalgebruik. Het gebouw bevat behalve de fabriek, een magazijn, kantoren en twee bovenwoningen. Het pand, dat het hoekpand vormt van een rij bedrijfspanden, is gelegen aan de zuidzijde van de Haarlemmerweg, evenwijdig aan de Haarlemmervaart. N.B. Voor bescherming is het fabrieksgedeelte achter het kantoorgedeelte van ondergeschikt belang.

Omschrijving

Het kantoorgedeelte van de fabriek heeft een langwerpige plattegrond, telt drieënhalve bouwlaag, is opgetrokken in rood/geel geschakeerde baksteen (kruisverband) en is platgedekt. De serie vensters bestaat veelal uit gekoppelde ramen die door een natuurstenen deelzuiltje worden gescheiden, voorzien zijn van een natuursteen lekdorpel en afgesloten worden door anderhalf steens strekken.

De symmetrisch opgezette en plastisch opgevatte voorgevel telt elf traveeën en is op de hoeken over twee venster assen hoger opgetrokken. De erkers van de zoldervensters ondersteunen een sterk overkragende lijst. Tussen beide erkers komt plastisch toegepast siermetselwerk voor. De uitgemetselde banden van de overkraging lopen de hoek om. De door afwisselend dubbele en enkele vensters horizontaal gelede gevel, krijgt door de toepassing van gesinterde baksteen in uitgemetselde lagen op de eerste verdieping een extra accent. Ook de middenas met trappenhuis met over twee verdiepingen doorgetrokken, een driezijdig venster, is in dit materiaal uitgevoerd. De centrale as eindigt met een opzetstuk dat de daklijst doorbreekt en waarin oorspronkelijk de naam van het gebouw stond vermeld. Op de begane grond is onder het trappenhuis, een gekoppeld raam met natuurstenen deelzuiltje aanwezig. Ter weerszijden komen twee vensterassen voor waarvan een bestaat uit een gekoppeld venster en een gefaseerde ellipsvormige boog. In de linker bevindt zich de verhoogde entree van het gebouw met beglaasde vleugeldeuren onder een drielicht. Rechts is de boog opgevat als poort met schampstenen en dubbele deuren. Deze middentravee is van een natuurstenen gevelbekleding voorzien waaruit gedeeltelijk ook de consoles van de erkers op de verdieping bestaan. De linker hoek van de gevel heeft een naar achter geplaatste oorspronkelijke deur met boven het kalf een drieruits bovenlicht. Een anderhalf steens strek sluit het ondiepe portiek af. Rechts een poort met vleugeldeuren en in de zijmuur een ingang. De boog wordt door straalsgewijs siermetselwerk rechthoekig omgeven. Gesinterde kopse stenen vormen hiervan de omlijsting en rusten op zijmuren met uitgemetselde lagen, voorzien van hardstenen blokken. De verdieping heeft centraal gepositioneerd in de gevel twee platgedekte op consoles rustende erkers die worden geflankeerd door een klein draairaam onder een natuurstenen latei. Tezamen met twee vensters zijn zij opgenomen in de geaccentueerde gevelpartij met gesinterde baksteen. Deze wordt boven door een tandfries afgesloten. Alleen het buitenste venster dat zich in het torengedeelte bevindt, is in de bakstenen gevel geplaatst. De derde bouwlaag bestaat uit gekoppelde en enkelvoudige ramen, als rij alleen doorbroken door de middenas met trappenhuis. Ter hoogte van de vensterkop worden de ramen door verdiepte metsellagen als een sierband onderling verbonden. De hoeken van de gevels zijn per metsellaag met een strek uitgemetseld.

De linker zijkant van de toren heeft op de begane grond, links van de middenas geplaatst, twee ramen. Ter plaatse van de middenas bevindt zich een verdiept veld met siermetselwerk waarin zich op ongelijke hoogte van elkaar geplaatst, links en rechts gedeelde ramen van het trappenhuis bevinden. Alleen boven zijn de ramen naast elkaar geplaatst. De niet verbijzonderde achtergevel heeft eenvoudige vensters.

Waardering

De voormalige electriciteitsfabriek uit 1919-1920 is van algemeen belang vanwege architectuurhistorische en typologische waarde als representatief voorbeeld van een fabrieksgebouw met stijlmotieven van de Amsterdamse School en vanwege de plaats in de ontwikkeling in de plaatselijke energievoorziening. De fabriek is van stedenbouwkundige waarde vanwege de beeldbepalende ligging aan de Haarlemmervaart.

Tags: gebouwen, woonhuizen,elektriciteitscentrale,nutsbedrijf,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)