Omschrijving van Landgoed Voorlinden, historische tuin- en parkaanleg

Inleiding complexonderdeel 2

HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG in Gemengde Tuinstijl behorend bij de historische buitenplaats Voorlinden. Omstreeks 1913 is de landschappelijke parkaanleg van Zocher sr. en jr. uit de periode 1803-1835 gereorganiseerd tot een landschapspark passend bij het nieuwe Engels landhuis en de bijgebouwen. De architect R.J. Johnston maakte in 1912 het ontwerp voor de rechtlijnige tuinaanleg als verlenging van de architectuur van het huis. De regelmatige aanleg in Nieuw Architectonische Stijl, geïnspireerd op tuinvormen uit de Italiaanse Renaissance en Franse Barok, vormt de overgang naar het landschappelijke parkgedeelte.

Op een gedetailleerde kaart van de landgoederen Voorlinden en Blanckenburgh uit 1843, toen de landgoederen in één hand waren, is de aanleg van de Zochers duidelijk herkenbaar; een bosrijke landschappelijke parkaanleg met slingerende wandelpaden langs open plekken met sierelementen. Voor het huis een grote waterpartij met verschillende lobvormige uitlopers en in de middenas een brede zichtas naar het bos op Blanckenburgh. Aan weerszijden van het huis de kwekerij, moestuin en boomgaard. De formele lanenstructuur in het bos langs de duinrand vormt de verbinding tussen de beide buitenplaatsen.

Omschrijving

Van de 19de-eeuwse landschappelijke parkaanleg van J.D. Zocher sr. en jr. resteert het bos langs de west- en noordrand van het park. In het duinbos aan de westzijde een hoge duinrug als overgang naar het achtergelegen duingebied, een rechte sloot en restanten van een rechte lanenstructuur met diagonalen tussen Voorlinden en Blanckenburgh. In het bos naaldbomen afgewisseld met loofhout (o.m. esdoorns, beuken en kastanjes). In de dichte bosrand aan de noordzijde een verhoging die als het ware een terras vormt met uitzicht op het naastgelegen Blanckenburg.

Vanaf de hekpijlers aan de Buurtweg loopt de (geasfalteerde) oprijlaan in westelijke richting naar het huis en passeert links de oude moestuin (nu kwekerij), enkele (voormalige) dienstwoningen en de oude boomgaard. De laan vervolgt zijn weg langs de achterkant van het landhuis (westgevel) in noordelijke richting en eindigt bij het koetshuis en de koetsierswoning. De laanbeplanting bestaat aan het begin uit beuken en vervolgens heestergroepen (o.a hulst en taxus), afgewisseld met onder meer kastanjes (met name in de nabijheid van de dienstwoningen), eiken, beuken, lindes en esdoorn. Aan de zuidzijde van het landhuis vrij dichte boomgroepen (o.a. eiken en beuken) en één opvallende solitaire rode beuk. Achter het huis (west) onder meer enkele grote kastanjes en in de paardenwei aan de noordzijde kleine boomgroepen van lindes en kastanjes.

Bij de reorganisatie omstreeks 1913 heeft de waterpartij de huidige slingerende vorm gekregen, passend bij de lokatie en oriëntatie van het nieuwe huis. Voor het huis een brede door bomen en heesters omzoomde zichtas op de slingerende waterpartij. De kronkelige vorm van de waterloop is geaccentueerd door kleine boom- en heestergroepen (o.m.taxus, els, kastanje, wilg) die verschillende doorkijkjes bieden op het open weiland en de Buurtweg.

Vanaf de oprijlaan voeren drie paden naar de rotonde met kleine pergola voor de hoofdentree in zuidgevel van het landhuis. Dit is een onderdeel van de rechtlijnige tuinaanleg van Johnston die zich voortzet aan de voorzijde van het huis. De symmetrisch opgezette iets verhoogde tuinaanleg sluit aan op het terras voor de oostgevel en wordt van het gazon afgescheiden door een laag gemetseld muurtje. De doorgangen in dit muurtje zijn geaccentueerd door halfrond gemetselde pijlers met siervazen. Aan de noord- en zuidzijde pergola's met in rode bakstenen kolommen en houten balken. Het middelste deel van de tuin bestaat uit een rechthoekig gazon, geflankeerd door twee met flagstones geplaveide paden. Aan weerszijden van het gazon twee vierkante vakken met cirkelvormige gazons en in de zwikken bloemperken, omsloten door geschoren buxushaagjes. Centraal in de gazons een vierpas met tuinbeeld op sokkel. In het noordelijke gazon zijn jonge eikebomen geplant.

Waardering

De gefaseerd tot stand gekomen historische park- en tuinaanleg van de buitenplaats Voorlinden is van algemeen belang vanwege de cultuur- en tuinhistorische waarde als representatief voorbeeld van een combinatie van 19de-eeuwse parkelementen in Engelse Landschapsstijl en vroeg 20ste-eeuwse parkelementen in Nieuw Architectonische Tuinstijl, waarbij romantische en geometrische patronen zijn samengevoegd.

De aanleg heeft ensemblewaarde vanwege de visuele en ruimtelijke samenhang met de overige complexonderdelen en in het bijzonder met het landhuis.

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)