Omschrijving van Werk op de spoorweg bij de Diefdijk: kraanbrug

Omschrijving onderdeel A De spoorlijn Leerdam - Geldermalsen overbrugde door middel van kraanbruggen de aan weerszijden van het verdedigingswerk aanwezige grachten. Deze kraanbruggen werden na de Tweede Wereldoorlog vervangen door vaste bruggen. De naast de westelijke kraanbrug gesitueerde gewone toegangsweg naar het verdedigingswerk, was echter ook voorzien van een KRAANBRUG die bewaard is gebleven. De toepassing van een kraanbrug had als voordeel dat de brug geringe ruimte in beslag nam in vergelijking met andere beweegbare bruggen en dat er geen boven de rijvloer uitstekende constructiedelen waren. Hierdoor was de kraanbrug zeer geschikt als wegneembare toegangsbrug over grachten bij vestingwerken. Soms werd het type zelfs door de legerleiding voorgeschreven.

De KRAANBRUG en de TOEGANGSBRUG bevinden zich tussen in baksteen uitgevoerde landhoofden. In het oostelijke landhoofd is een peilmerksteen opgenomen. De kraanbrug rust op een tweede, rondgemetseld landhoofd op ca. 7 meter afstand van het oostelijke landhoofd. Op dit landhoofd komen kraanbrug en toegangsbrug samen. De TOEGANGSBRUG heeft een vast brugdek dat wordt ondersteund door ijzeren vakwerkliggers. De KRAANBRUG heeft vier hoofdliggers, waarover in dwarsrichting planken zijn gelegd. De planken liggen los en kunnen worden verwijderd. De hoofdliggers bestaan uit een horizontale ligger, een verticale stijl ter plaatse van de draaiingsas, en een schoor tussen een verticaal en horizontaal deel, dat de ligger in het midden ondersteunt. De delen van de hoofdligger zijn samengesteld uit aan elkaar geklonken profielen. De brug kan door middel van een over een ronsel geleid getand kwadrant worden open- of dichtgedraaid. Het opzetwerk bestaat uit taps toelopende gietijzeren blokken die onder de uiteinden van de hoofdliggers geschoven kunnen worden. Deze blokken zorgen tevens voor de vergrendeling van de brug, als deze is gesloten. De brug is vermoedelijk in welijzer (smeedijzer) uitgevoerd. Hoewel nauwelijks onderhouden zijn de landhoofden met de karakteristieke inkassingen nog in goede staat. Het bewegingsmechanisme is defect.

Parallel aan kraanbrug en toegangsbrug bevindt zich de spoorlijn Leerdam-Geldermalsen, die gebruik maakt van dezelfde landhoofden. Noordelijk van de spoorlijn en parallel daaraan bevindt zich nog het oorspronkelijke looppad met een buisframe hek. Een dergelijk hek bevindt zich ook op de vaste toegangsbrug en op de kraanbrug.

Waardering

KRAANBRUG met TOEGANGSBURG (complexonderdeel A)

- Van architectuurhistorische, typologische- en zeldzaamheidswaarde als mogelijk enig bewaard gebleven voorbeeld van een kraanbrug, een in Nederland in de negentiende eeuw ontwikkeld en veel toegepast brugtype waarvan alle overige exemplaren verdwenen zijn. De brug is ontworpen door F.W. Conrad en bevindt zich nog op de oorspronkelijke plek.

- Van stedenbouwkundige waarde als functioneel onderdeel van een markant in het landschap gesitueerd complex, dat door deze unieke kraanbrug verbonden is het met de Diefdijk. In een groter verband vormt het complex een belangrijk en functioneel onderdeel van de Diefdijklinie, die weer onderdeel uitmaakt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het complex is opgenomen en vergroeid met het omringende belangrijke landschap waarin de Diefdijk een belangrijke verbindingsweg vormt.

- Van cultuurhistorische waarde als onderdeel van een belangrijk Hollands verdedigingsstelsel, genoemd naar en gebruik makend van het voor Nederland natuurlijk gegeven, namelijk water. De complexondelen zijn van belang voor de verdedigingsgeschiedenis van Nederland. De brug zelf is daarnaast van belang voor de geschiedenis van de bruggenbouw en heeft een industrieel archeologische waarde.

Tags: weg- en waterwerken,spoorbrug,brug,weg- en waterbouwk.werken

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)