Omschrijving van Complex GZG

Inleiding.

Het bij het Groot Ziekengasthuis behorende MariaPAVILJOEN, dat bestemd was voor patiënten met besmettelijke ziekten is gelegen op de noordwestelijke hoek van het ziekenhuisterrein. Het gebouw werd in 1915 opgetrokken, naar ontwerp van architect J. Vrijman. Het paviljoen vertoont elementen van de Chaletstijl en de Overgangsstijl. In de jaren zeventig van de 20ste eeuw werd het Mariapaviljoen in gebruik genomen als polikliniek. Hierbij werd het aan de voorzijde uitgebreid met een éénlaags aanbouw, die buiten de bescherming valt. Anno 1999 huisvest het paviljoen de facilitaire dienst van het ziekenhuis.

Omschrijving.

Het ziekenpaviljoen heeft een samengestelde plattegrond, bestaand uit een rechthoekig éénlaags middendeel met open plaats, waarop in het midden twee smalle uitbouwen voor de trappenhuizen uitkomen. Op beide uiteinden van de middenbouw een tweetal rechthoekige hoekgebouwen van twee bouwlagen, waarin de ziekenzalen waren ondergebracht. Het middendeel heeft een flauw hellend zadeldak, de hoekpaviljoens hebben een overstekend wolfdak, gedekt met leien. Bakgoot op klossen. De gevels zijn opgetrokken in baksteen, met aan de bovenzijde een dubbele tandlijst en op diverse plaatsen polychrome, ruitvormige baksteendecoraties. Hardstenen vensterdorpels. De vertrekken zijn voorzien van kruisvensters met kleine roedenverdeling in de bovenlichten. De voorgevel aan de Tolbrugstraat (noordwestgevel) is symmetrisch en bestaat uit een éénlaags middenpartij, waarin de hoofdingang, geflankeerd door twee tweelaags hoekpaviljoens. Ingangspartij bestaat uit een paneeldeur met drieruits bovenlicht, tussen twee smalle tweeruits vensters. Over de gehele breedte van de middenpartij een houten luifel. Boven de ingangspartij een natuurstenen gevelsteen (tekst verwijderd). Tussen de vensters op de bovenverdieping gevelstenen in een door een segmentboog afgesloten nis. Hierin de tekst "Anno" - "1915". In de zuidwestelijke gevel twee risalerende hoekpaviljoens. Hiertussen een terugliggende tweelaags middenpartij met uitbouw ter plaatse van het trappenhuis. In de uitbouw voor het trappenhuis op de begane grond twee gekoppelde smalle éénruits vensters, op de verdieping een kruisvenster met glas-in-lood bovenlichten en een kleiner tweeruits venster in een muurnis. In de hoekpaviljoens op de bovenverdieping drielichtsvensters met kleine roedenverdeling in de bovenlichten. De zuidoostelijke gevel toont dezelfde opbouw als de noordwestelijke gevel, zij het met een afwijkende middenpartij. Hierin op de begane grond een vijftal deuren, waarvan er twee (de tweede en vierde) toegang geven tot de kelder. De overige (moderne) deuren hebben een groot driedelig bovenlicht met kleine roedenverdeling. De noordoostelijke gevel is vrijwel identiek aan de zuidwestelijke gevel, zij het dat de middenpartij ter hoogte van de begane grond schuil gaat achter een moderne éénlaags aanbouw onder plat dak. Inwendig is de indeling van het ziekenpaviljoen in hoofdlijnen ongewijzigd gebleven. In het middendeel achter de hoofdingang een hal, met daarachter de open plaats en een aantal dienstvertrekken. Aan weerszijden hiervan twee gangen, die in het midden van het gebouw uitkomen op de trappenhuizen. In de tweelaags hoekpaviljoens waren oorspronkelijk de ziekenzalen ondergebracht. Het interieur van het paviljoen is sterk gemoderniseerd. Alleen in de trappenhuizen vinden we nog oorspronkelijke elementen. Hardstenen trap met balustrade in siersmeedwerk. Glas-in-loodramen.

Waardering.

Het Mariapaviljoen, behorend bij het Groot Ziekengasthuis is van algemeen belang. Het paviljoen bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische en geestelijke ontwikkeling: het paviljoen vormt een herinnering aan het van oorsprong Middeleeuwse ziekenhuis, dat zich richtte op de verzorging van de armere bevolking van 's-Hertogenbosch. Voorts vormt het gebouw, als paviljoen voor patiënten met besmettelijke ziekten, behorend bij een groot ziekenhuiscomplex, een illustratie van een typologische ontwikkeling. Het Mariapaviljoen bezit architectuurhistorische waarde door de bijzondere detaillering en het materiaalgebruik. Het paviljoen bezit ensemblewaarde als essentieel onderdeel van het Groot Ziekengasthuis, dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is. Het Mariapaviljoen is van belang vanwege de gaafheid van het exterieur. Tot slot is het paviljoen van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid.

Tags: openbare gebouwen,ziekenpaviljoen,gezondheidszorg,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)