Omschrijving van Bijdorp: hoofdgebouw

Omschrijving onderdeel 1 (Oud Over 8): HOOFDGEBOUW (Bijdorp).

Huis Bijdorp dateert van omstreeks 1700. Het is een blokvormig, onderkelderd huis van rode baksteen, bestaande uit twee bouwlagen en een zolder onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekt afgeplat schilddak (oorspronkelijk een omlopend schilddak met zakgoot in het midden). Op de nokeinden aan de voorzijde twee windvaantjes, op het linker dakschild een schoorsteen. Alle hoeken zijn voorzien van geblokte pilasters, de gevels worden afgesloten door een hoofdgestel met geprofileerde gootlijst. Alle vensters hebben dezelfde kleine roedenverdeling. De symmetrische voorgevel is drie traveeën breed; op de begane grond/bel-étage en verdieping links en rechts schuifvensters met persiennes; centraal een licht risalerende ingangspartij, gedecoreerd in Lodewijk XIV stijl. De gepaneelde toegangsdeur met bovenlicht is opgenomen in een eenvoudige omlijsting van gepaneelde lisenen, bekroond door een geprofileerde lijst. De deur is bereikbaar via een drie treden tellende hardstenen bordestrap. In het ornamentele bovenlicht een patroon van twee gekoppelde lenzen met zon-vormig hart. Op de verdieping een schuifvenster met ornamentele omlijsting van lisenen, gesneden klauwstukken en een geprofileerde lijst met gesneden opzetstuk (Lodewijk XIV). Op het dak centraal een dakkapel met ornamentele wangen en een korfboogvormig fronton waarin een meerruits venster is opgenomen. De zijgevels zijn vijf venstertraveeën breed. In de linkerzijgevel op de begane grond/bel-étage ter weerszijden van de middentravee twee schuifvensters met persiennes; onder deze vensters op souterrainniveau lage vensters; op de verdieping een excentrisch geplaatst smal schuifvenster met aan de rechterzijde een persienne; op het dak een eenvoudige dakkapel met meerruits venster. Tussen de beide linker traveeën een schoorsteen. De middelste travee in de rechterzijgevel is ter hoogte van de bel-étage deels uitgebouwd ten behoeve van een tweetal toiletten; direct rechts naast de uitbouw een schuifvenster, ter hoogte van het souterrain een meerruits venster; direct boven de uitbouw een meerruits venster; op het dak een eenvoudige dakkapel met meerruits venster. Voor de beide linker traveeën werd in de jaren '30 van de 20ste eeuw een verhoogd terras aangelegd, één van de beide meerruits schuifvensters werd ten behoeve van dit terras vervangen door een openslaande meerruits deur met meerruits bovenlicht; zowel deur als venster zijn voorzien van persiennes. In de meest rechter travee een schuifvenster met persiennes, daaronder een meerruits keldervenster. Op eerdergenoemd venster direct boven de uitbouw na is de gevel ter hoogte van de verdieping blind. Op het dak een dakkapel als aan de linkerzijde. De achtergevel is drie traveeën breed en in de linker en rechter travee voorzien van schuifvensters met persiennes (bel-étage en verdieping), meerruits keldervensters als opzij (souterrain) en twee dakkapellen als aan de beide zijden. In de middentravee een excentrisch geplaatste ingangspartij bestaande uit een meerruits deur met rijk bewerkt bovenlicht in empirestijl, bereikbaar via een gemetselde enkelvoudige bordestrap met hardstenen treden en smeedijzeren balustrade. Het bordes is aan de voorzijde voorzien van een getoogde uitsparing met een trap naar beneden, welke leidt naar de dienstingang op souterrainniveau. Ter weerszijden van de trap smeedijzeren voluutvormige zijstukken.

De oorspronkelijke plattegrond en indeling zijn nagenoeg gaaf bewaard gebleven. De afwerking stamt deels uit de bouwtijd, enkele interieurs komen van elders en zijn in de jaren '30 van de 20ste eeuw door de toenmalige eigenaar bijeengebracht en ingepast in huis Bijdorp. Deze 'stijlkamers' variëren in ouderdom van 17de tot 19de eeuws. Vestibule en gang hebben een wit marmeren vloer, gelegd in tegels van ca. 50 bij 50 cm. Het trappenhuis aan de zuidoostkant van het huis heeft een rijke ornamentele afwerking in Marot-stijl onder meer bestaande uit een trap met gesneden balusters, fonteintje met rijk gesneden achterwand, garderobe-wand en penanttafel. Dit trappenhuisensemble is, evenals de gepaneelde deuromlijstingen in de gang, geschilderd in twee tinten blauw en deels verguld. Aan de voorzijde een vertrek voorzien van een rijke deels vergulde Lodewijk XIV-betimmering in diverse groene tinten, met onder meer twee ingebouwde servieskasten en een geschilderd plafondstuk. Aan de achterzijde een vertrek met 17de eeuwse eikenhouten betimmering waarin twee panelen met allegorische voorstellingen in relief zijn opgenomen evenals een gebeeldhouwde zandstenen haardpartij. Op de verdieping verschillende vertrekken in empire-stijl. In het souterrain een grote keuken uit de bouwtijd, met aanrecht, (sier)pomp, stook/kookplaats, kasten etc. Op de zolder enkele bedsteden. Vloeren, deuren, binnenluiken en hang- en sluitwerk veelal uit de bouwtijd.

Waardering

HOOFDGEBOUW (Bijdorp) is van algemeen belang:

- vanwege de ouderdom;

- vanwege de architectonische vormgeving;

- vanwege de nagenoeg oorspronkelijke plattegrond en indeling;

- vanwege de aanwezigheid van 17de, 18de en 19de eeuwse interieurelementen;

- als representatief voorbeeld van een bescheiden 18de eeuws Vechtbuiten in Lodewijk XIV stijl;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats;

- als kenmerkend en beeldbepalend huis aan de Vecht/het Oud Over.

Tags: kastelen, landh. ed.,kasteel, buitenplaats,kastelen,landh., parken ed

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)