Omschrijving van Dongecentrale

Inleiding

Het KETELHUIS en het MACHINEGEBOUW van de Dongecentrale bevinden zich aan de westelijke zijde van het terrein. De in 1931 opgetrokken gebouwen waren vastgebouwd aan het in de jaren negentig gesloopte ketelhuis en het machinegebouw van de eerste Dongecentrale, in bedrijf gesteld in 1919. Het ontwerp voor de gebouwen werd geleverd door prof. ir. G.J. van Swaaij.

De gebouwen vertonen stijlelementen van het functionalisme. Tegen de oostelijke gevel van het machinehuis een schakelhuis uit de na-oorlogse periode, die buiten de bescherming valt.

Omschrijving

Het gebouw heeft een globaal rechthoekige plattegrond en telt één bouwlaag. Zowel het ketelhuis als het machinegebouw hebben een flauw hellend zadeldak, rustend op stalen vakwerkspanten. De gevels zijn opgetrokken uit baksteen tussen een stalen vakwerkskelet.

De noordelijke en zuidelijke zijgevel van het ketelhuis worden door verticale stalen elementen in zeven traveeën verdeeld. In het midden van de traveeën verticale bandvensters met stalen kozijnen en roedenverdeling. Boven in de zijgevels een breed bandvenster, dat doorloopt over de noordwestelijke hoek. Tegen de noordgevel aan de westzijde een recentere uitbouw onder plat. Onder het dakoverstek in de noordelijke gevel de tekst "Dongecentrale". De oostelijke kopgevel in het midden een grote rechtgesloten poort. Rechts hiervan een kleinere ingang met vleugeldeur en drieruits bovenlicht. Linksboven een raster.

De noordelijke zijgevel van de machinehal is voorzien van een vliesgevel. De westelijke kopgevel van de machinehal gaat grotendeels schuil achter het later aangebouwde schakelhuis. Het hierboven uitstekende geveldeel is bekleed met golfplaten. Geheel rechts een nog resterend gedeelte van het trappenhuis tussen Dongecentrale I en II. Hierin vensters met kleine stalen roedenverdeling in muurnissen.

Op de zuidelijke kopgevel nog sporen -vloeren, binnenmuren, doorgangen en resten van betegeling- van de aansluitende machinehal van de eerste Dongecentrale. Hierboven een horizontaal bandvenster met stalen roeden.

Inwendig heeft het centralegebouw een omkleed staalskelet. De muren zijn aan de binnenzijde deels gepleisterd, deels schoon metselwerk met geglazuurde bakstenen. In het ketelhuis een loopkraan met vakwerkliggers (Stork-Hijsch 3000 kg., bouwjaar 1930). Tegen de oostgevel, tegen het schakelhuis een gang met tegellambrisering en trap met gietijzeren sierbalustrade. Tevens een turbo-generator van Boveri Brown. In het ketelhuis een galerij op massieve stalen liggers. Hier bevond zich de aandrijfmotor voor de conveyor.

Waardering

De machinehal en het ketelhuis van de Dongecentrale zijn van algemeen belang. Het object bezit cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een sociaal-economische ontwikkeling: het vormt een goede illustratie van de geschiedenis van de electriciteitsvoorziening in Noord-Brabant. Het complex is voorts van belang als voorbeeld van een typologische ontwikkeling: de machinehal en het ketelhuis zijn illustratief voor de productietechniek binnen een electriciteitscentrale. Het object bezit architectuurhistorische waarde vanwege de functionalistische bouwstijl. Het object bezit ensemblewaarde als onderdeel van een groter geheel, dat cultuurhistorisch van nationaal belang is. Het object is van belang vanwege de gaafheid. Tot slot is het object van belang vanwege typologische en functionele zeldzaamheid.

Tags: gebouwen, woonhuizen,ketelhuis,industrie,boerderij, molen, bedrijf

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)