Omschrijving van Rijksmilitair hospitaal

Inleiding

Op de hoek van Sarphatistraat en Korte 's-Gravesandestraat in 1868-70 tot stand gekomen RIJKS MILITAIR HOSPITAAL. De bouw kwam tot stand onder directie van de Kolonel-Commandant in de Derde Stelling, kolonel D.G. Andreae in opdracht van het toenmalige Ministerie van Oorlog. Het gebouw werd opgetrokken in een sobere eclectische trant volgens het 'corridorsysteem', waarbij de structuur van het ziekenhuis werd gedomineerd door zich herhalende reeksen van gangen. N.B. Vanaf 1929 tot 1976 in gebruik van het Nederlands Kankerinstituut onder de naam Anthonie van Leeuwenhoekhuis. In de linkervleugel kwam het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid en het Laboratorium voor Endocrinologie. Daarna kwamen enkele instituten van de sociale faculteit van de Universiteit van Amsterdam in het gebouw. Eind jaren tachtig werd het geheel verbouwd voor jongerenhuisvesting en aangevuld met urban villas. Hierbij sneuvelden de gebouwen op het achterterrein aan de Singelgracht. Bij al deze functiewijzigingen is het gebouw ingrijpend veranderd, met name het interieur.

Omschrijving

Langgerekt gebouw van 25 vensterassen en bestaande uit drie bouwlagen onder een samenstel van pannen schilddaken in oorsprong op een E-vormige plattegrond (de middelste dwarsvleugel is gesloopt) met sterk vooruitspringende midden- en zijrisalieten ter breedte van vijf vensterassen. Het gebouw is opgetrokken in baksteen, afgewisseld door natuurstenen cordonlijsten onder de identieke zesruits schuifvensters met afgeronde bovenhoeken en voorzien van regelmatig geplaatste gietijzeren rozetankers en een omlopende kroonlijst. De risalieten bezitten elk een centrale dubbele ingang met verdeeld bovenlicht en gestucte kuiven met wapenschild. De zijrisalieten tellen elk vijf vensterassen, de teruggerooide gevels elk vier en het middenrisaliet zeven, waarbij op de eerste verdieping een gepleisterde banderol is aangebracht met eertijds de naam 'Militair Hospitaal'(nu: nescio). De mezzanino-achtige zoldervensters in het fries onder de kroonlijst zijn van recente datum. Identiek vormgegeven vijf vensterassen tellende zijgevels. Beide dwarsvleugels zijn thans voorzien van een stuclaag. INWENDIG is nog de kapconstructie met houten Philibert- of schenkelspanten aanwezig.

Waardering

Voormalig Militair Hospitaal van algemeen belang vanwege de architectuur- en militairhistorische waarde alsmede van stedebouwkundige waarde. Het gebouw is door zijn sobere, symmetrische vormgeving met gebruik van zware risalieten, zesruits schuifvensters en ingangen met afgeronde bovenhoeken, cordon- en kroonlijsten en uitsluitend functionele decoraties, alsmede de kapconstructie kenmerkend voor de midden 19de-eeuwse utiliteitsbouw van de Genie. Tevens van belang vanwege de situering aan de binnenstadszijde van de Singelgracht als onderdeel van een grotere reeks militaire gebouwen, als zodanig mede van belang wegens de eertijdse uitdrukking van Amsterdam als garnizoensstad.

Tags: openbare gebouwen,militair ziekenhuis,gezondheidszorg,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)