Omschrijving van Landgoed Dorth: Tuin- en Parkaanleg

Omschrijving

In zijn huidige verschijningsvorm kan de TUIN- EN PARKAANLEG van de historische buitenplaats DORTH gekarakteriseerd worden als een mengeling van elementen van de (vroeg-)landschappelijke stijl en uit voorgaande perioden bewaard gebleven classicistische elementen. De aanleg van tuin en park is in hoofdlijnen gaaf bewaard gebleven. De voor de aanleg verantwoordelijke tuin- en landschapsarchitecten zijn niet bekend. Ook ontwerptekeningen zijn niet voorhanden.

De elementen van de (vroeg-)landschappelijke stijl zijn het meest bepalend voor het huidige karakter van de buitenplaats. Kenmerkend is de afwisseling van beboste percelen en meer open, door boomsingels omgeven, weiden en bouwlanden. Direct ten noordoosten van het hoofdgebouw ligt een grote weide, grotendeels omringd door een gracht met daarbuiten boomsingels. Het water speelt een belangrijke rol in de aanleg van de buitenplaats. Verspreid over het geheel liggen kronkelende, op diverse plaatsen tot vijverpartijen verbrede, waterlopen. In de grootste vijvers liggen beboste eilandjes, zoals ook in de vijver op het zuidoostelijke deel van de buitenplaats. Nabij dit eiland ligt een opgehoogd "schiereilandje" waarop vroeger de zogenaamde Witte Koepel stond. Ook de gracht rondom het hoofdgebouw is met haar ronde vormen aangepast aan de landschappelijke stijl. Aan de noordzijde van de buitenplaats stromen de oude Dortherbeek en de Zaalbeek en aan de zuidzijde de Dortherbeek. Alleen delen van de Dortherbeek zijn echt in de aanleg van de buitenplaats opgenomen, namelijk de tot vijvers verbrede delen ten westen van het hoofdgebouw. Grote delen van de bospercelen op de buitenplaats hebben een drassig karakter en zijn doorsneden door vele, vaak evenwijdig ten opzichte van elkaar gelegen greppels. Op diverse plekken is het terrein kunstmatig opgehoogd.

Het padenstelsel is een mengeling van brede, zowel korte als lange, met eiken of beuken beplante lanen en van smalle, gebogen paden. De lanen zijn merendeels restanten uit perioden voorafgaand aan de landschappelijke aanleg van omstreeks 1800. Een van de meest markante lanen is de laan die vroeger dicht bij het kasteel begon en vandaar door het sterrebos in zuidoostelijke richting liep. Alleen het zuidoostelijke deel is bewaard gebleven, de rest is nog als zichtas herkenbaar. De langste laan begint bij het koetshuis en loopt vandaar in zuidoostelijke richting, maar buigt al snel naar het oosten. Dit langgerekte deel eindigt bij een opgeworpen heuvel, vanwaar af men een fraai uitzicht heeft over de aangrenzende landerijen.

Voor het hoofdgebouw is binnen de grachten op het voorplein een tuin aangelegd. Centraal bevindt zich een groot perk, met een in baksteen opgemetselde rand en twee trappen, en in het midden een zonnewijzer. Vanaf de toegangsbrug loopt een pad dat zich ter hoogte van het perk in tweeën splitst. De aftakkingen leiden elk naar één van de trappen van het voor het huis gelegen bordes. Aan weerszijden van het bordes bevinden zich keermuren ter opvanging van het hoogteverschil tussen het voorplein en de lager gelegen terreindelen direct om het huis.

Waardering

TUIN- en PARKAANLEG van de historische buitenplaats Dorth in (vroeg-) landschappelijke stijl met classicistische elementen.

- van arcitectuurhistorische waarde als goed bewaard voorbeeld van een tuinaanleg met elementen van de (vroeg-) landschappelijke stijl, zoals gevarieerde waterpartijen met beboste eilandjes, en uit voorgaande perioden bewaard gebleven classicistische elementen zoals onder andere de lange met eiken en beuken beplante lanen.

- van stedenbouwkundige waarde door de beeldbepalende functie van de aanleg voor de omgeving. De aanleg heeft ensemblewaarde door de samenhang met de verschillende gebouwen binnen het landgoed.

- van cultuurhistorische waarde als voorbeeld van een historisch gegroeide tuinaanleg. De tuinaanleg vormt thans nog het oudste onderdeel van een buitenplaats met een zeer oude en rijke historie. Het landgoed Dorth is voor de ontwikkeling van de omgeving van eminente waarde.

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)