Omschrijving van Hartekamp, tuin en parkaanleg

Omschrijving

HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG van de historische buitenplaats Hartekamp is te onderscheiden in die rondom het hoofdgebouw (westzijde Herenweg I) en de overtuin (oostzijde Herenweg II).

I. De parkaanleg ten westen van de Herenweg vertoont een tweetal hoofdelementen, te weten het monumentale open voorterrein met daarin de rondgaande toegangslaan door tuinarchitect L. Springer aangelegd en het door tuinarchitect J.D. Zocher sr. in landschappelijke stijl aangelegde deel achter het huis, waarin de grote cirkelvormige vijver het bindend element vormt. Hierbinnen worden restanten van de 17de en18de-eeuwse aanleg aangetroffen en een drietal kleinere deeltuinen uit het begin van de 20ste eeuw. Van de oorspronkelijk 17de-eeuwse aanleg van de buitenplaats resteert de zuidgrens met de grenssloten, die nog altijd een grillig verspringend verloop hebben. In het nagenoeg uiterste zuidwesten hiervan is een verhoging zichtbaar. Dit is het restant van de 18de-eeuwse heuvel die hier aangelegd was om het doolhof te kunnen overzien. Recent is de zichtas van het huis naar de Leidsevaart weer opengelegd. Het voorterrein, mogelijk ook door Zocher in landschappelijke stijl getransformeerd, vertoont een open karakter met een weids grasveld, waarin langs de randen enkele boomgroepen en solitairen. De oprijlaan, door Springer in 1902 aangepast aan de nieuwe vleugels van het huis vertoont de vorm van een halve ellips met aan beide zijden een identieke hekpartij. Het park achter het huis is aangelegd rondom de grote cirkelvormige slingervijver. In het midden hiervan bevindt zich een eiland, dat aan de westzijde met een nog oorspronkelijk hek afsluitbaar bruggetje toegankelijk is. Rondom de vijver is een stelsel van slingerpaden. Door het gehele park, voor en achterzijde worden veel oude bomen aangetroffen o.a. eiken, linden en platanen. Voorts zijn er een drietal kleinere deeltuinen, waarvan er twee door tuinarchitect H.A.C. Poortman zijn aangelegd. In 1909 werd even ten noordwesten van het huis de pergola gebouwd en werd dit deel in samenhang met de oranjerie opnieuw ingericht. Het bestaat uit een rechthoekig gazon, omgeven door een wandelpad en ingedeeld met enkele halfronde taxushagen, waarbinnen een zitbank staat opgesteld. Een tweede door Poortman aangelegde tuin bevindt zich direct ten zuiden naast het huis. De oorspronkelijke aanleg met een rosarium is verdwenen, maar de door een haag omgeven tuin is nog goed herkenbaar. Tenslotte bevindt zich een derde, vermoedelijk in de jaren 1930 aangelegde tuin ten noorden van de slingervijver. Deze bestaat uit een kleinschalige aanleg met een gevarieerde heesterbeplanting: het oostelijk deel heeft een aaneengesloten beplanting waartussen enkele smalle kronkelpaden met flagstones begeleid door rotsblokken en een zitje (bank) - en het westelijk deel met een verdiept rechthoekig grasveld omgeven door een muurtje van flagstones.

II. De parkaanleg ten oosten van de Herenweg, de Overtuin, vertoont zich landschappelijk gezien in twee delen. Het noordelijk sterk geaccidenteerde en beboste deel en het zuidelijke, lager gelegen vlakke deel met enkele open ruimtes alwaar ook de moestuinen waren gesitueerd. In beide delen worden nog sporen van de 18de-eeuwse aanleg binnen het latere verlandschappelijkte park aangetroffen. In de eerste plaats is de oudste aanleg van de hoge heuvel - waarop oorspronkelijk het tuinhuis of de koepel stond - nog aanwezig. De zichtas tot aan het huis De Hartekamp is vrijwel geheel verloren door latere aanplant en begroeiing. Van de aanleg uit de tijd van Clifford (1709-1788) is nog herkenbaar: de Parnassusberg, het halfronde amphitheater, de kwartronde verhoogde vorm ter bescherming van de moestuinen in het zuidwesten en de twee gemetselde poortjes die de moestuin markeerden. Mogelijk is het kleine vijvertje een restant van de lange rechte vijver die hier lag.

Waardering

De HISTORISCHE PARK- EN TUINAANLEG is van algemeen belang vanwege

- de betekenis van de aanleg voor de historie van de tuinarchitectuur en historische botani;

- de landschappelijke aanleg met daarin nog herkenbare oudere formele elementen;

- vanwege zijn plaats in het oeuvre van J.D. Zocher;

- vanwege het werk van verschillende tuinarchitecten te weten Springer en Poortman;

- vanwege de functioneel-ruimtelijke samenhang met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)