Omschrijving van De Wilhelmina (De Tricotfabriek)

Inleiding

HOOFDGEBOUW (1890-1915/ 1934) gebouwd in meerdere fasen als onderdeel van het complex 'NV Tricotfabriek G.J. Willink' naar ontwerp van GERRIT BELTMAN (1843-1915), AREND GERRIT BELTMAN (1869-1934) uit Enschede en de architect HEININK uit Winterswijk. De eerste fase uit 1890 is naar ontwerp van GERRIT BELTMAN, bestaande uit twee bouwlagen en een zolder afgesloten door een mansardedak beïnvloed door de NEO-RENAISSANCE bouwstijl uitgevoerd door de aannemer G. TER HAAR uit Winterswijk. In het gebouw waren ondergebracht een weverij, een pakkamer, een kantoor, een machinekamer en een toiletruimte. In 1905 vindt eveneens van zijn hand in dezelfde bouwstijl een uitbreiding plaats aan de westzijde, bestaande uit drie bouwlagen. Op de begane grond bevonden zich het magazijn en de pakkerij, op de verdieping de confectiezaal en op de tweede verdieping de kartonnage. In 1915 vinden twee belangrijke verbouwingen plaats waarmee het gebouw een deel van zijn huidige vorm heeft gekregen. Allereerst de verbouwing van de zolder van het oorspronkelijke hoofdgebouw uit 1890 tot een verdieping, afgesloten door een plat dak. De tweede verdieping kreeg de bestemming van magazijn en schaftlokaal. Vervolgens de verbinding van beide bouwdelen door middel van een doorlopende kroonlijst met modillons en consoles tot een fabrieksgebouw uit één stuk naar ontwerp van AREND GERRIT BELTMAN. In de kroonlijst bevindt zich links in reliëf het jaartal '1888' (het jaar van oprichting van de fabriek) en rechts het jaartal '1915' (het jaar van de voltooiing van de verbouwing). In het gebouw werden onder meer ondergebracht een blekerij, een ruwerij, een kalanderij, een timmerkamer, een knipzaal, een pakkerij en een garage. Rechts van het ingangsportiek bevindt zich een herdenkingssteen met daarop de tekst '1 mei 1890'. Tenslotte vindt in 1934 de laatste uitbreiding plaats naar ontwerp van de architect HEININK onder invloed van het zakelijk expressionisme ten behoeve van een stukgoederenmagazijn op de begane grond, een knipperij op de eerste verdieping en een vouwerij op de tweede verdieping. In de voorgevel bevindt zich rechts op de begane grond een bronzen gedenkplaat naar ontwerp van GERARD VAN AALST aangeboden door het personeel naar aanleiding van het vijftig jarig bestaan.

Omschrijving

Het HOOFDGEBOUW (1 890- 1915/ 1934) is een langgerekt, drielaags gebouw aan de Wilhelminastraat afgesloten door een plat dak. Het hoofdgebouw is qua vormgeving onder te verdelen in twee bouwdelen. Het linker bouwdeel aan de westzijde uit 1934 verspringt in de rooilijn ten opzichte van het rechter bouwdeel aan de oostzijde. De VOORGEVEL van het linker bouwdeel uit 1934 is opgetrokken in kettingverband in een donkerrode baksteen met verdiept liggende voegen. In de gevels bevinden zich regelmatig verdeelde grote raampartijen vervaardigd uit profielstaal met linksonder de entree afgesloten door een luifel. De twintig en vijftien-ruits ramen, per bouwlaag afgesloten door één betonnen latei, benadrukken de horizontale geleding. Als tegenhanger van de horizontale geleding eindigt het linker bouwdeel uiterst rechts met een verticaal georiënteerd, licht risalerend torenelement dat boven de daklijn uitkomt. In het torenelement bevindt zich per bouwlaag een hoekvenster met roedenverdeling eveneens afgesloten door een betonnen latei. Midden boven markeert de vlaggenstok de verticaliteit van deze as. Midden onder bevind zich een bronzen gedenkplaat naar ontwerp van Gerard van Aalst aangeboden door het personeel naar aanleiding van het vijftig jarig bestaan. Grenzend aan het linker bouwdeel bevindt zich een iets teruggelegen rechter bouwdeel gerealiseerd in de periode 1890-1915. De voorgevel van het rechter bouwdeel met gepleisterde plint is opgetrokken in rode baksteen in kruisverband met speklagen, afgesloten door een wit geschilderde kroonlijst met modillons, consoles en fries. Op de begane grond bevinden de speklagen zich halverwege de vensters en op de verdiepingen ter hoogte van de onder- en wisseldorpels. In de rechterhelft zijn tevens speklagen aangebracht ter hoogte van de bovendorpels. De gevel van het rechter bouwdeel is voorzien van diverse risalieten met uiterst rechts een éénlaags aanbouw met plat dak. In dit geveldeel bevinden zich regelmatig verdeelde vensters aan de onderzijde afgesloten door een gepleisterde, bakstenen lekdorpel en aan de bovenzijde door een boogtrommel met metselmozaïek gevolgd door een segmentboog met wit gepleisterde aanzet- en sluitstenen. Links is het metselmozaïek uitgevoerd in een vlechtpatroon, rechts in visgraatpatroon afgesloten door een flauwer hellende segmentboog met diamantkoppen op de sluitstenen. In de rechter helft bevinden zich voornamelijk stolpramen met twee-ruits bovenlicht, links zijn de vensters breder bestaande uit grotendeels twee gekoppelde twee-ruits ramen met twee-ruits bovenlicht. Op de begane grond in de linker helft bevinden zich vermoedelijk later aangebrachte meer-ruits stalen ramen aan de bovenzijde afgesloten door een rollaag. De LINKER ZIJGEVEL aan de westzijde is een wit geschilderde zijgevel van de uitbreiding uit 1934, drie vensterassen breed, met regelmatig verdeelde meer-ruits raampartijen. De ACHTERGEVEL van het bouwdeel uit 1934 is herkenbaar aan de regelmatig verdeelde meer-ruits raampartijen, van elkaar gescheiden door een betonnen skelet. Het overige deel van de achtergevel aan de noordzijde is verbonden geweest met inmiddels gesloopte onderdelen van het complex. De RECHTER ZIJGEVEL aan de oostzijde bestaat uit de zijgevel van de éénlaags aanbouw en op verdiepingen de zijgevel van het rechter bouwdeel, identiek qua vormgeving aan de voorgevel van het rechter bouwdeel. Het INTERIEUR van het linker bouwdeel bestaat onder meer uit een betonskelet met gestorte betonvloeren. De verdiepingsvloeren van het rechter bouwdeel bestaan onder meer uit houten balklagen en hardhouten vloerdelen die rusten op een staalconstructie. Deze staalconstructie rust op ronde gietstalen kolommen en op aan de betonkolommen gestorte betonnen nokken.

Waardering

HOOFDGEBOUW (1890- 1915/ 1934) van het complex "NV Tricotfabriek G.J. Willink gebouwd in meerdere fasen naar ontwerp van de architecten GERRIT BELTMAN (1 843-1915), AREND GERRIT BELTMAN (1869-1934) uit Enschede en de architect HEININK uit Winterswijk. Het hoofdgebouw is van algemeen cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

- als goed voorbeeld van een historisch gegroeid hoofdgebouw als oorspronkelijke kern van het complex naar ontwerp van het architectenbureau Beltman uit Enschede met invloeden uit de neo-renaissance bouwstijl en de architect Heinink uit Winterswijk met invloeden uit het zakelijk expressionisme

- als functioneel onderdeel van een tricotfabriek waarin diverse onderdelen van het productieproces waren ondergebracht zoals een blekerij, een ruwerij, een kalanderij, een knipperij en een pakkerij

- vanwege de ensemblewaarde als functioneel onderdeel van het complex.

Tags: gebouwen, woonhuizen,confectiefabriek,industrie,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)