Omschrijving van Voormalige militaire commandobunker, bijgenaamd 'Blaskowitzbunker'

Inleiding

Voormalige militaire COMMANDOBUNKER, bijgenaamd 'Blaskowitzbunker', in 1943 gebouwd in opdracht van de Duitse bezetter voor de sinds 1942 in het noordwestelijke villagebied van Hilversum ingekwartierde staf van de "Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlande", General der Flieger Christiansen. Deze was verantwoordelijk voor de tot stand brenging en bemensing van het Nederlandse deel van de Atlantikwall, de kustverdedigingslinie aangelegd tussen Noord Noorwegen en Zuid Frankrijk. De bunker is gelegen op een min of meer driehoekig terrein tussen de Doodweg, Rossinilaan en Verdilaan, op het voormalige sportterrein van de hier gevestigde Joodse S.A. Rudelsheimstichting, waarvan de bewoners in 1942 naar concentratiekampen waren afgevoerd. De bunker is van het type Sonderkonstruktion, naar voorschriften uit Berlijn ontworpen door de plaatselijke Bauabteilung in Hilversum, genummerd 7503/Sk en 7504/Sk en gaf plaats aan 100 tot 120 militairen. Vanaf 1952 tot in de jaren negentig van de twintigste eeuw was de bunker in gebruik bij de Koninklijke Landmacht (Van Helsdingenkazerne). In deze periode vond uitbreiding van de bunker plaats met een kleine aanbouw aan het bestaande tussenlid, en werden inwendig kleinere kamers samengevoegd.

Omschrijving

Gedeeltelijk in de grond gebouwde commandobunker van het type Sonderkonstruktion uitgevoerd in gewapend beton. De bunker bestaat uit twee in lengterichting door een smaller, later uitgebreid, tussenlid aan elkaar gekoppelde ongelijk grote bunkers. Het volume vertoont een knik ter hoogte van dit tussenlid. De bunker meet in totaal ca. 86 m. bij 22 m. De wanden en het dak van de bunker zijn 2,5 meter dik. De uitwendige muren zijn aan de bovenzijde afgeschuind. De wanden van de bunker zijn afgezien van de ingangen en enkele venster- en roosteropeningen geheel gesloten. Aan de zuidwestzijde bevindt zich een schuin uitgebouwde flankerende ingangsverdediging die de vier aan de zuidzijde gelegen ingangen bestrijkt. Een tweede uitbouw aan deze ingangsverdediging herbergt een verbunkerde waterput voor de drinkwatervoorziening. Aan de buitenzijde van de bunker is de aftekening van de bekistingsplanken zichtbaar en bevinden zich iets uitstekend, uitlaten van ventilatiekanalen met stalen roosters afgedekt. De bunker was oorspronkelijk gecamoufleerd door onder meer taluds en begroeiing, en dit camouflagekarakter is nog gedeeltelijk aanwezig. Aan de zuidoostzijde van de bunker zijn aanzetten te vinden van camouflage door middel van een gemetseld steens muurtjeDe rode dakpannenbedekking aan de zuid- en oostzijde van de bunker dateert uit de tijd van de Nederlandse luchtmacht. De inwendige structuur van de bunker is behoudens wijzigingen en toevoegingen uit de tijd van de Nederlandse Landmacht in tact gebleven. Het verbindende tussenlid herbergt enkele machinekamers met hierin nog altijd hogedrukvaten. De westelijke en oostelijke bunker hebben beide inwendig een smalle centrale verbindingsgang in lengterichting, waarop aan de zuid- en noordzijde rechthoekige kamers (verblijfsruimten) uitkomen. Op twee plaatsen is de bunker onderkelderd. Aan de zuidzijde bevinden zich de vier ingangen van de bunker, die inwendig in verbinding staan met de hoofdgang via gassluizen, afgesloten met deuren. De ingangen zijn voorts uitgevoerd met een afgeschuinde hoek om het binnendringen van drukgolf te voorkomen en zijn tevens nog voorzien van de oorspronkelijk pantserdeuren, steeds bestaande uit een boven- en onderdeur. Behalve de ingangsflankering heeft elk ingangsportaal tevens een interne verdediging met getrapt schietgat en pantserdeurtje. In het interieur zijn de technische voorzieningen voor luchtverversing en waterafvoer gedeeltelijk nog aanwezig, aangevuld in de jaren vijftig en zestig van de twintigste eeuw met Nederlandse elementen.

Waardering

De commandobunker is van algemeen belang wegens cultuurhistorische en architectuurhistorische waarde als historisch-functioneel onderdeel van de Atlantikwall, en als buiten de eigenlijke linie gesitueerde centrale commandopost van de Wehrmachtsbefehlhaber van het Nederlandse deel van de Atlantikwall. De bunker heeft typologische uniciteitswaarde als een van de grootste bunkers van Duitse makelij in Europa en als zeldzaam geworden hoofdkwartierbunker van het type Sonderkonstruktion, en is tevens een goed voorbeeld van de toepassing van gewapend betonconstructies in de laatste fase van permanente vestingbouw. De bunker is gaaf bewaard gebleven in hoofdvorm en structuur en nog altijd voorzien enkele oorspronkelijke technische onderdelen zoals de originele pantseronderdelen en het ventilatiesysteem.

Tags: verdedigingswerken,kazemat,kazemat,verdedigingsw., milit.geb

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)