Omschrijving van Gunterstein: historische tuin- en parkaanleg

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats Gunterstein. Deels in structuur en deels in detail gaaf bewaarde aanleg in landschapsstijl binnen een formele structuur van lanen en waterlopen. Beeldbepalend voor de aanleg is de zeventiende-eeuwse monumentale as op het huis, bestaande uit een dubbele rij oude linden (XIXb). De laan kent een visuele versmalling aan het einde, daar in het verlengde van de laan na WOII een populierenbos is geplant waarin een smalle zichtas is uitgespaard. Ter hoogte van dit bosperceel maakt de laan een knik en loopt als slingerpad door naar de Achterplaats. Door de aswerking lijkt, vanaf het einde van de laan, de schoorsteentoren op het huis bekroond te worden door een obelisk-achtige bekroning, hetgeen in werkelijkheid het torendak van de Nederlands Hervormde Kerk van Breukelen is. De 17de-eeuwse classicistische opbouw van een op het huis geprojecteerde hoofdas wordt versterkt door de symmetrisch geplaatste bouwhuizen aan weerszijden van het voorplein. Voor het voorplein een dwarsas bestaande uit een kastanje- en beukenlaan, die met een knik rondom de Nieuwe Tuin en het Engels Werk loopt. Langs de lindelaan liggen achtereenvolgens van west naar oost, gevat in de zeventiende-eeuwse grachtenstructuur: het driehoekige weiland naast het huis; het omgrachte park in landschapsstijl (Nieuwe Tuin en Engelse Werk), een weiland met boomgroepen en een landschappelijke aanleg op de Achterplaats. Het Engelse Werk kent een vroeg-landschappelijke aanleg met slingerpaden en een waterkom. Deze aanleg dateert vermoedelijk uit het einde van de achttiende eeuw, daar in 1793 het pittoreske tuinhuis 'de rots' werd gebouwd (combinatie van een kluizenaarsgrot en een kinderspeelhuisje, in 1970 afgebroken). Naar het ontwerp van de tuinarchitect Van Lunteren uit 1849 is de gebogen verbreding in de gracht uitgevoerd en zijn enkele paden in wijde curven om een open ruimte aangelegd. Ten westen van deze aanleg een modern tuingedeelte uit 1935, de Nieuwe Tuin genaamd, bestaande uit een open aanleg met enkele solitairen en een rondlopend pad. Aansluitend op het Engels Werk, gescheiden door een slingerende laan (beplanting van Zomereiken en Gewone Essen 1958), een brede strook weiland. Het weiland is ingericht met boomgroepen, daterend uit de vroege landschapsperiode, om een dieptewerking te verkrijgen. Vanaf de lindelaan, die de grens vormt aan de noordzijde, zijn fraaie zichten op deze open ruimte met coulissenwerking geprojecteerd. Een slingerende laan, onderdeel van de 'Belt walk' kadert het weiland aan de zuidzijde af. Door de aankoop van de hofstede Boomrijk in 1832 werd ten zuiden van de buitenplaats een brede strook weiland toegevoegd. Ter verfraaiing werd een slingerlaan (buitenlaan) aangelegd van diverse bomenaanplant (Rode beuk, Paardekastanje, Plataan en Linde). De ronde waterkom in de formele aanleg van de Achterplaats werd in 1865 door Copijn vergraven tot een slingerende vijver. De aanleg van de Achterplaats heeft een besloten karakter door de dichte begroeiing (iepen) langs de randen.

Waardering

HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot de buitenplaats van algemeen belang:

- vanwege de gaaf bewaard gebleven 17de-eeuwse formele grachten- en lanenstructuur;

- vanwege de 17de-eeuwse classicistische opbouw van de aanleg, bestaande uit een lange zichtas (hoofdas) loodrecht op het huis geprojecteerd, het voorplein met de symmetrische geplaatste bouwhuizen en het hoofdgebouw;

- vanwege de verschillende fasen van aanleg in landschapsstijl, namelijk de vroege-landschapsstijl (einde 18de-eeuw), de aanleg naar ontwerp van S.A. van Lunteren (1849) en Copijn (1865).

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)