Omschrijving van St. Hieronymus Aemilianuskerk

Roomskatholieke KERK. Markant aan een der hoofdassen van de strafinrichting Veenhuizen en tegenover de eveneens beschermde hervormde kerk uit 1825-1826 gelegen neogotisch kerkgebouw, gebouwd in 1891-1893 naar ontwerp van rijksbouwmeester van justitie W.C. Metzelaar voor personeel en gevangenen van Veenhuizen. De schildering in het absisgewelf, voorstellende de hemelvaart van Christus, dateert van ca. 1950 en is van de hand van een toenmalige politieke delinquent.

Midden jaren zestig is het gebouw gerenoveerd. Bij die gelegenheid is het liturgisch centrum gemoderniseerd en zijn de oorspronkelijk hardstenen (spitsboog)vensters met gotiserende traceringen vervangen door betonnen exemplaren met eenzelfde vormgeving. Het bioscooporgel is van elders afkomstig en valt buiten de bescherming.

Sobere maar verzorgd vormgegeven acht traveeën diepe zaalkerk met zevenhoekige absis, drie uitspringende portalen en aangebouwde sacristie. Het uit rood-bruine baksteen opgetrokken gebouw is regelmatig ingedeeld door zich verjongende steunberen en wordt gedekt door (zadel)daken met boulet- of kruispannen; dakruiter aan de achterzijde; natuurstenen goten, gootklossen, banden en waterlijsten. De voorgevel wordt geleed door een centrale ingangspartij met profielsteen en gotiserende natuurstenen omlijsting met het opschrift SOLI DEO GLORIA, dubbele deuren met ijzerbeslag en aan weerszijden een rechthoekig en een spitsboogvenster; in de met een ijzeren kruis bekroonde geveltop een rond venster; links en rechts van de ingang een steentje met respectievelijk het jaartal 1891 en de initialen WCM (W.C. Metzelaar). De zijgevels zijn elk voorzien van zes spitsboogvensters; de eerste en de laatste travee zijn blind.

Inwendig zijn onder meer van belang de houten spantconstructie, zijnde een combinatie van een boogvormig en een driehoekig spant met houtsnijwerk in de tussenliggende velden en trekstangen; de vijf gekleurde glas-in-loodramen in de absis; het comtemporaine eike- en grenehouten meubilair.

Kerkgebouw van algemeen belang wegens -de plaats die het gebouw in functionele en typologische zin inneemt binnen de ontwikkeling en bebouwing van de strafinrichting Veenhuizen -de sobere maar verzorgde vormgeving -de opvallende spantconstructie -de ten dele contemporaine interieuronderdelen -het feit dat het gebouw, voor zover thans bekend, de enige kerk is van de hand van W.C. Metzelaar -de markante ligging aan een der hoofdassen van Veenhuizen, een gebied met een bijzondere bestemming en inrichting -de functionele relatie met de ertegenover gelegen eveneens beschermde hervormde kerk.

Tags: kerkelijke gebouwen,kerk,kerk en kerkonderdeel,religieuze gebouwen

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)