Omschrijving van Wiebengahal

Wiebengahal. Uit 1912 daterend vroeg Nederlands voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid, waarbij in een geheel nieuwe vormgeving een draagconstructie van beton is toegepast bestaande uit kolommen en balken, het geheel afgedekt door schaaldaken.

De voor de Societe Ceramique te Wijck (Maastricht) gebouwde hal van architect J.G. Wiebenga werd in de bloeitijd van dit concern een baanbrekend bouwwerk vanwege zijn constructie en vormgeving; het grote fabrieksterrein in Wijck toonde het belang van de Maastrichtse aardewerkfabricage en de Wiebengahal markeerde de aanvang van de produktie van sanitair aardewerk.

In verband met de herinrichting van het terrein wordt alle bebouwing - op een enkele uitzondering na - afgebroken.

De op een T-vormige plattegrond gebouwde Wiebengahal bevatte in 1912 een hoofdgebouw (oost-west) met kelder, begane grond en drie verdiepingen, en haaks daarop tegen de noordgevel drie vleugels; van deze vleugels hebben er twee twee bouwlagen over een lengte van zestien traveeën en een breedte van twee traveeen. Van deze noord-zuid hal wordt een gedeelte van 60 m lengte, dat zich bevindt in het hoge vier bouwlagen tellende twee traveeen brede middendeel van de drie vleugels, alsmede twee kopgevels beschermd (zie markering op de bijlage).

De hal is gedekt met een gewelfd betonnen schaaldak waarin dwarse lichtkappen; het betonskelet bestaat uit kolommen, balken en dwarsbalken; over de kolommen lopen balken waartussen dwarsbalken zijn ingelaten met op de plaats waar de dwarsbalk de langsbalk in het midden ontmoet, een grotere doorsnede; de vloer vormt een geheel met het balkenrooster; de kolommen verjongen zich vanaf de begane grond tot de derde verdieping; de balken in alle vloeren hebben eenzelfde doornsnede; de dwarsbalken op de begane grond hebben echter een grotere doorsnede bij de ontmoeting van de langsbalken in de zijgevels.

Aan de buitenzijde van de draagconstructie is de borstwering van metselwerk aangebracht; iedere travee heeft twee gietijzeren vensters; de onderdorpels van de vensters zijn in baksteen uitgevoerd, zij lopen van kolom naar kolom; de gemetselde borstwering ligt iets terug t.o.v de kolommen; dit terugliggen neemt van beneden naar boven af, omdat de kolommen zich verjongen.

De in 1912 gebouwde Wiebengahal is uit cultuurhistorisch oogpunt voor Wijck en Maastricht van zeer grote betekenis vanwege de daaraan verbonden herinnering aan de industriele ontwikkeling en werkgelegenheid in de aardewerkindustrie; architectuurhistorisch is de Wiebengahal zowel baanbrekend in constructieve zin als in die van vormgeving; vanwege de uniciteit en vrijwel complete authenticiteit is de Wiebengahal nog waardevoller te achten.

Bescherming van dit evidente monument van jongere bouwkunst is derhalve zonder meer gerechtvaardigd.

Tags: gebouwen, woonhuizen,industrie,boerderij, molen, bedrijf

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)