Top 100 omschrijving

Maastricht, vm. Spaans Gouvernement: de geschiedenis van het gebouw als claustraal huis begint al in 1333. De huidige voorgevel is geheel uit mergel opgetrokken, waarin de vensters op de verdieping de meest opmerkelijke onderdelen vormen. De meest rechtse vensters dateren uit de periode van het eindpunt der gotiek. Zij zijn rijk geprofileerd en hebben een ronde boog. Een datering in het vierde decennium van de 16de eeuw wordt aangenomen. Ter linker zijde zijn op de verdieping vier vensters waar te nemen. Deze zijn voorzien van klassieke kenmerken, bijvoorbeeld het segmentvormige fronton waartegen het wapenschild van Habsburg en Castilië, en de gekroonde Zuilen van Hercules met het devies "Plus Oultre', en zijn verder spaarzaam versierd. De gevel geeft in haar geheel aldus een ontwikkeling van gotiek naar vroege renaissance in de stijlgeschiedenis weer. Het bijzondere hieraan is bovendien, dat de gevel een bijzondere homogeniteit tentoonspreidt en als het ware moeiteloos twee verschillende architectuurwerelden verbindt. Met enig gevoel voor geestelijk reliëf is de twee-herigheid van Maastricht, te weten van de bisschop van Luik en de hertog van Brabant, architectuurhistorisch-symbolisch tot de twee samensmeltende stijlen in de voorgevel te herleiden.

Een nog interessanter deel van het gebouw is de binnenhof, die via een natuurstenen toegangspoort uit 1545 wordt bereikt. Het bindend element bij uitstek vormt de arcade, bestaande uit hardstenen zuilen (een Maaslandse traditie), die qua oorsprong in Noord-Italië thuishoort (Como; Brescia; Bergamo) en waarvan in Luik (bisschoppelijk paleis) een vergelijkbaar voorbeeld bestaat, omdat prins-bisschop Erard de la Marck hier zijn onderkomen liet bouwen in het tweede kwart van de 16de eeuw. Qua aanlegvorm en decoratie bestaan er tussen beide gebouwen diverse overeenkomsten. De vanuit Spanje afkomstige impulsen wat betreft de invloed van de vroege renaissance in de Nederlanden komen mede via Luik naar de Noordelijke Nederlanden. Bouwhistorisch vindt dit gegeven in diverse kleine decoraties in het Spaans Gouvernement zijn weerklank, bijvoorbeeld in de medaillons boven de toegangspoort, aan de binnenzijde. De laat-gotische venstertraceringen van de voorgevel hebben parallelen in die van het Dinghuis te Maastricht en met de korfbogig gedekte vensternissen van het raadhuis te Culemborg, terwijl de kandelabervormige zuilen onder andere te Zaltbommel in het zogeheten Maarten van Rossumhuis in halfzuil ter weerszijden van de ingang voorkomen. Als zodanig vormt het Spaans Gouvernement een der vroege voorbeelden van de renaissance in de Nederlandse bouwkunst. Behalve de specifieke vorm van zuilen (kandelabervorm), is de toegangspoort met de boog extra vermeldenswaard vanwege de ouderdom (1545) en de daarin uitgehakte reliëfs. Kortom: het Spaans Gouvernement vormt in de ontwikkeling van de vroege renaissance in de Nederlanden een bruggehoofd in de stijl en ontwikkelingsgeschiedenis van de Nederlandse bouwkunst, want het legt enerzijds verbinding met de bakermat (Noord-Italië), waarbij Luik als stapsteen dient, en anderzijds dient het tot afzetpunt voor de verspreiding van de nieuwe stijl in de Noordelijke Nederlanden. De schijnbare kentering tussen de "oude" en de "nieuwe" stijl vindt in de architectuur van het Spaans Gouvernement op harmonieuze wijze haar beslag, met name in de voorgevel, en brengt mede op symbolische wijze de zo kenmerkende

Omschrijving van Spaans Gouvernement - Museum aan het Vrijthof

Voormalig Spaans of Brabants Gouvernement, XVI A, gewijzigd in 1670 en later, gedeeltelijk gerestaureerd in 1916/1917. De brede lijstgevel van het mergelstenen gebouw bezit rechts op de verdieping nog drie vensters in 16e eeuwse rondboogomlijstingen met traceringen, en het wapen van Habsburg, resp. het devies van Karel V. Links op de verdieping vier vensters, bekroond door gebogen frontons uit 1670. In de achtergevel zes accoladeboogvensters boven een dichtgemetselde rondboogarcade met balusterzuilen en de voormalige poortdoorgang met een gebeeldhouwd renaissance-fries uit 1545. Inwendig schoorsteenmantels, XVIIIc.

Tags: openbare gebouwen,gouvernementshuis,bestuursgebouw en onderdl,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)