Top 100 omschrijving

Haarlemmermeer, stoomgemaal Cruquius: het gemaal behoorde tot de vroegste stoomgemalen en is een van de drie, die de Haarlemmermeer hebben drooggemalen. De neo-gotische vormen in architectuur en decoratie met aan de buiten het gebouw uitstekende ijzeren hefbomen van de waterpompen, verlenen aan het gebouw een typisch, vroeg-industrieel uiterlijk. Binnen deze schepping uit 1846-1849 is een torenachtig bouwlichaam te onderkennen dat moet worden beschouwd als een verwijzing naar de middeleeuwse donjons. De originele stoominstallatie (weliswaar met zeven balansen en zonder ketels), is nog aanwezig en sinds 1933 buiten gebruik. Momenteel is het gemaal in gebruik als museum. Als historisch monument herinnert de Cruquius aan de droogmaking van de Haarlemmermeer, het eerste grote wateroppervlak dat met behulp van stoomkracht werd drooggemalen; als monument van bedrijf en techniek bevat het gemaal een bijzonder type pomp, dat vertikaal werkend, als het grootste en meest gecompliceerde van zijn tijd gold. Uit cultuurhistorisch oogpunt demonstreert het gemaal een voornaam stuk bemalingsgeschiedenis, waarbij het type wateropvoertuig zeldzaam is geworden, omdat het na het midden van de 19de eeuw is opgevolgd door horizontaler werkende machines.

Omschrijving van Gemaal De Cruquius

GEMAAL. Pomphuis in neogotische ronde toren model uitgevoerd, met aanbelendende vleugel. Daklijst met kantelen.

Tags: weg- en waterwerken,gemaal,boerderij, molen, bedrijf

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)