Top 100 omschrijving

`s-Gravenhage, Theresia van Avilakerk aan het Westeinde: de huidige kerk staat op de plaats van een oude voorgangster, die dankzij de bescherming van de Spaanse gezanten de status van schuilkerk enigszins kon ontgroeien. Omdat de huidige kerk met de voorgevel op de plaats van de voorgangster staat, en daardoor iets terugspringt in het straatbeeld, is dit historisch gegeven nog herkenbaar. De kerk werd gebouwd door Tielman Francois Suys, "architect des Konings", die ook de Mozes- en Aaronkerk te Amsterdam ontwierp. Het gebouw werd geheel uit eigen middelen en door leningen gefinancierd; in tegenstelling tot andere zogeheten "Waterstaatskerken" is dit uitzonderlijk. De bouw liep van 1839 tot in 1841. De kerk bevat neo-classicistische en neobarokke kenmerken, een gepleisterde voorgevel en gestucte houten gewelven in het inwendige. Als representant van de "Waterstaatsstijl" (gebouwen die werden gebouwd met rijks- en koninklijke subsidies, onder leiding van de ingenieurs van Waterstaat, het departement waar de kunsten in de vorige eeuw onder ressorteerden) is de Theresia van Avila een heel goede vertegenwoordigster, met name door de inventaris die integraal bewaard is gebleven (marmeren hoofdaltaar, fraai gesneden kansel, orgel). In 1916 werd de kerk nog voorzien van gebrandschilderde ramen die aan het interieur een zacht en gedempt karakter verlenen. Kerk met bijzondere cultuurhistorische waarde als vertegenwoordigster van een stijlperiode, als gebouwd document van een geloofsgemeenschap die na langdurige repressie in de vorige eeuw in staat was zich te manifesteren, maar hier toch niet "los" van kwam getuigt de wijze van financiering en het moeten terugvallen op buitenlandse kunstenaars, alsmede vanwege de bijzondere atmosfeer uit 1916. Als architectuurhistorisch belangwekkend gegeven kan worden gewezen op de scheiding tussen "ontwerp" en "constructie" van de kerk, die in verschillende handen berustten (voor de constructie was Willem van Hulst verantwoordelijk), waarmee het typisch 19de-eeuwse dualisme tussen architect en constructeur al enigzins in de kiem aanwezig is.

Omschrijving van Teresia van Avilakerk

Inleiding

R.K. KERK van de H. Teresia van Avila met voormalige PASTORIE onder één kap met de kerk tegen het priesterkoor. De kerk is gebouwd in 1839-1841 naar ontwerp van T.F. Suys in neoclassicistische stijl, met neobarok interieur, ter plaatse van de in 1649 geopende, in 1807 tot statie verheven kapel van de Spaanse legatie. De huidige polychromie van het kerkinterieur dateert van de restauratie welke in 1992 gereed kwam en is min of meer een reconstructie van de oorspronkelijke beschildering.

Omschrijving

Neoclassicistische HALLEKERK met drie beuken en Jonische zuilen met rondboogarcaden. De gepleisterde voorgevel wordt geleed door pilasters en bezit een middenrisaliet met fronton. Vierkante toren boven de voorgevel. De kerk is overdekt door gestucadoorde houten kruisribgewelven. Aan weerszijden van het koor een diplomatenkapel.

De oorspronkelijke inventaris in neobarokke stijl, geleverd door Belgische ateliers, is nog integraal aanwezig. Daartoe behoren onder meer: het hoogaltaar uit 1841 door de Leuvense beeldhouwer Charles Geerts, met beelden van Maria en Teresia aan weerszijden en een altaarstuk met voorstelling van de Kruisiging door L.J. Mathieu uit 1844, twee engelenbeelden in stucwerk boven het hoogaltaar, twee zijaltaren (1870-1871), communiebank (1898 uit het atelier Van Mierlo te Borgelhout, rijk gesneden preekstoel (1848, door Charles Geerts) met beeldengroep onder de kuip, voorstellend "Laat de kinderen tot mij komen" en andere beelden, orgelkas in neobarokke stijl door Charles Geerts (1851), het instrument van Francois-Bernard Loret te Mechelen in de trant van de Cavaille-Coll-orgels, kruiswegstaties van Anton Brouwer uit 1871-1873, gecopieerd op doek in 1914, een reeks gebrandschilderde ramen in grisailleglas met voorstellingen van de twaalf apostelen (atelier Van Straten, 1916 en volgende jaren), biechtstoelen in neobarokke stijl uit ca. 1875, koperen lichtarmaturen tegen de pijlers en zijwanden. In de laatste travee van het kerkgebouw aan de oostzijde is de PASTORIE gevestigd. De achtergevel heeft vijf vensterassen met meerruitsvensters en een centrale entreepartij.

Waardering

Neoclassicistische HALLEKERK, met bijbehorend, goed bewaard neobarok interieur en later toegevoegde kerkonderdelen, en met aangebouwde voormalige PASTORIE van algemeen belang wegens architectuur-, kunst- en cultuurhistorische waarde; tevens van historische waarde wegens de herinnering aan de kapel van de Spaanse legatie.

Tags: kerkelijke gebouwen,kerk,kerk en kerkonderdeel,religieuze gebouwen

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)