Omschrijving van Sint-Elisabethkerk

Rooms Katholieke KERK van St.Elisabeth, gesticht door de heren van Cuyk op het eind van de XIIIe eeuw; in 1308 kapittelkerk geworden; na de stadsbrand van 1415 vernieuwd; 1506-1516 nieuw koor gebouwd, 1564 het transept.

In 1602 Hervormd. In 1674 door het oorlogsgeweld zwaar beschadigd, 1707-1719 gerepareerd; door het beleg van 1794 opnieuw zwaar beschadigd. In 1804 door de katholieken in gebruik genomen, na watersnood en storm in 1842 hersteld; 1866 instorting van schip en transept; 1874 na blikseminslag de overblijfselen van de toren gesloopt. Aan het transept in XIX een schiptravee met zijkapellen hersteld.

Na al deze wederwaardigheden resten van de kerk nog: koor en dwarspand benevens een travee met zijbeuken van het schip; de onderzijde van de noordelijke en zuidelijke buitenmuren van het schip (achter de huizen van de Kerkstraat) en het onderste deel van de westelijke muur met toreningang, vooral op de noordwesthoek nog een vrij hoog opgaand restant.

De noordelijke transeptgevel bevat in de top een verweerd reliëf met de Annunciatis, de zuidelijke transeptgevel is bekleed met natuurstenen pilasterstellingen, kariatiden en voluten. Inwendig geheel met stucgewelven overkluisd, gewelfde sacristie in de hoek van koor en zuidertransept. Vroeg XVIIIe-eeuws barok meubilair: rijk gesneden hoofdaltaar en twee zij-altaren; twee eenvoudigere altaren in Lodewijk XVI stijl; weelderige preekstoel uit plm 1700; twee biechtstoelen uit 1713; communiebank uit 1758. Marmeren grafmonumenten voor hertog Arnout van Gelre, opgericht in 1802 nadat een ouder praalgraf in 1794 verwoest was, en gemerkt S.C.Hoffman, 's-Hage.

XVIe eeuws St.Jacobsbeeld; reeks fraai gesneden beelden en groepen uit XVIII A, waaronder St.Anna, St. Elisabeth, Joseph met kind Jezus en Janneke. Schilderijen: Kruisiging tussen kannuniken, begijnen, burgerij en ridderschap, bedoeld als gedenkteken voor mr Jacob de Haan (overleden 1528), portret van een kannunik; een schilderij van David Seghers. Neogotische wandschilderingen door Heymans uit Den Bosch, 1900, van weinig waarde. Orgel met Hoofdwerk en nevenwerk van F.C. Smits uit 1846. Bij de restauratie van 1981 werd een schijn-rugwerk toegevoegd. Enige zerken in de tuin ten westen van het kerkgebouw.

Klokkenstoel met klok van C. en R. Voigt, 1772, diam. 54 cm.

Tags: kerkelijke gebouwen,kerk,kerk en kerkonderdeel,religieuze gebouwen

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)