Omschrijving van Inundatiesluis en kwelkom

Inleiding

De aan de Rijndijk gelegen INUNDATIESLUIS en KWELKOM is in opdracht van het 'ministerie van Oorlog' aangelegd tussen 1865 en 1871 onder toezicht van kolonel F. van Thije Hannes en kapitein J.A. Schuurman. In 1876 werd de SCHOTBALKKERING aangebracht. Ook werden een bergloods, een opzichterswoning en een aantal duikers geplaatst, die buiten de rijksbescherming vallen.

De sluis werd alleen voor militaire doeleinden gebouwd, namelijk ter inundatie van de vijfde kom van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ten behoeve van deze aanleg werd de Kromme Rijn gedeeltelijk genormaliseerd en 500 meter stroomopwaarts van de stad werd een nieuw kanaal gegraven naar de Rijndijk. De eerste vijftig meter van dit kanaal worden afgesloten door een schotbalkkering. Het kanaal fungeert als kwelkom. Bij extreem hoge waterstanden werd de kering gesloten.

Rond 1930 zijn de sluisdeuren gemoderniseerd. De brug over de schotbalkkering is aangepast. De brug valt buiten de bescherming.

Omschrijving

De in de Rijndijk gelegen inundatiesluis bestaat uit een aan elke zijde van de dijk geplaatste inlaatsluis, een schotbalkkering en de daartussen gelegen kwelkom. De gemetselde inlaatsluis tussen in het talud van de dijk aflopende en breder wordende zijmuren, bevat aan elke zijde van de dijk drie hoge segmentboogvormig afgesloten openingen. De twee middenberen zijn aan de voorkant halfrond van vorm en worden boven eveneens halfrond beëindigd. De zijmuren zijn met vlechtingen uitgevoerd. Gelijk aan het wegdek op de dijk komen drie heugelstangen in plaatijzeren kast voor. De zijde aan de rivierzijde, waarin in de middenas een jaartalsteen '1866 ', is hoger opgemetseld dan die aan de landzijde. De aan de Singel gelegen schotbalkkering bestaat uit twee landhoofden en een sluismuur met een halfronde kop in het midden. In de muren zijn sleuven aangebracht ten behoeve van de schotbalkkering. De hoeken en afdekplaten van de landhoofden en de middenpijler zijn uitgevoerd in hardsteen. Tussen de inlaatsluis en de schotbalkkering loopt een kanaal, dat dienst doet als kwelkom.

Waardering

De inundatiesluis met scholtbalkkering en kwelkom is van algemeen belang vanwege de waterstaatkundige waarde als goed bewaard voorbeeld van een sluis uit de tweede helft van de 19de eeuw. De sluis is tevens van cultuurhistorische waarde vanwege de voormalige militaire functie als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens is de sluis van ensemblewaarde vanwege de ligging in relatie tot de Rijndijk en de Singel.

Tags: verdedigingswerken,inundatiesluis(b),open verdedigingswerk,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)