Omschrijving van De Utrecht: blokje van zes dienstwoningen

Inleiding.

Aan de oostelijke zijde van de parallelweg van de Lage Mierdseweg staat, door een ondiepe voortuin gescheiden van de openbare weg, een blokje van zes DIENSTWONINGEN voor bosarbeiders van de Utrecht, bekend onder de naam 'de Zes Woningen'. Het blokje is in 1909 ontworpen door de Dienst Gebouwen van de Nederlandse Heidemaatschappij.

Omschrijving.

Het object betreft een reeks van zes eenlaags woningen. Het blok heeft een symmetrische, globaal rechthoekige plattegrond en wordt gedekt door een laag aangezet, geknikt schilddak met overstek op klossen, gedekt met verbeterde Hollandse pannen en voorzien van drie gemetselde schoorstenen.

Op de hoeken van de straatgevel is het dak hoger aangezet. Door de topgevels ter hoogte van het tweede en vierde huis, alsmede door de ter hoogte van de gemetselde beren inspringende rooilijn op de zuidelijke en noordelijke hoek van de straatgevel, wordt een levendig beeld verkregen.

De gevels zijn opgetrokken uit baksteen. De noordelijke, zuidelijke en westelijke gevel zijn, op de plint, de toog van de deuren en de vlechtingen van de topgevel na, gepleisterd en witgeschilderd. De getoogde, opgeklampte deuren van de hoekhuizen staan in de het terugliggende deel van de voorgevel; de overige vier huizen hebben een dito deur die, twee aan twee, tussen de topgevels in de voorgevel zijn geplaatst. De aan de straat gelegen woonkamers van de middelste huizen zijn voorzien van twee openslaande vensters, elk bestaande uit een dubbel zesruits onderlicht, voorzien van paneelluiken met diabolobeschildering, en een twaalfruits bovenlicht. Bij de naastgelegen huizen, met topgevel, zijn deze vensters slechts gescheiden door een zeer smalle muurdam, terwijl bij de hoekhuizen een smaller, samengesteld venster met kleine roedenverdeling is toegepast. De aan de straatzijde gelegen hallen van de hoekhuizen zijn voorzien van smalle en hoge lichten. In de topgevels, die beide het geschilderde opschrift: "Utrecht" dragen, is elk een zesruits openslaand venster aangebracht. De kapverdieping van de overige huizen wordt belicht door een lage dakkapel, voorzien van een dubbel zesruits openslaand venster. De huizen worden van de openbare weg gescheiden door een ondiepe voortuin.

Oorspronkelijk stonden in de diepere achtertuinen bij elk huis een kleine schuur annex privaat en stal voor varken en geit. Deze gemetselde en deels beschoten schuurtjes, per twee onder één met pannen gedekt zadeldak, stonden, net als de drie gemeenschappelijke pompen, op de perceelsgrenzen. De oorspronkelijke indeling van de panden, met woonkeuken, slaapkamer (eigelijk een opkamer met onderliggende kelder) en voorkamer (met gemetselde schouw) op de begane grond, is veelal gewijzigd. Tegen de achtergevel van de hoekpanden zijn kleine naoorlogse uitbouwen geplaatst.

Waardering.

De dienstwoningen zijn van algemeen belang. Het geheel heeft cultuurhistorisch belang als voorbeeld van de sociaal-economische ontwikkeling van de landbouw in Nederland, in het bijzonder de grootschalige ontginning van woeste gronden in de 20ste eeuw en als voorbeeld van de typologische ontwikkeling van de dienstwoning. Architectuurhistorisch is het van belang vanwege de sobere, deels aan de contemporaine villabouw ontleende, ornamentiek en de bijzondere en evenwichtige opbouw en verwijzing naar de traditionale architectuur van het platteland. Het heeft ensemblewaarden als onderdeel van het te beschermen grootschalige landgoed 'De Utrecht'. Het is belangrijk vanwege de gaafheid van het exterieur.

Tags: gebouwen, woonhuizen,dienstwoning,dienstwoning,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)