Omschrijving van Heeswijk: historisch tuin- en parkaanleg

Onderdeel 2:

DE HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG behorende tot kasteel Heeswijk ligt circa 2 km ten westen van Heeswijk en is een centrifugaal rond het kasteel uitstrekkend geheel van lanen, landerijen, beplantingen en opstallen met zichtassen in - globaal - de vier windrichtingen met herkenbare elementen van de landschapsstijl op een geometrisch patroon van lanen; één laan in zuidoostelijke richting heeft een slingerend verloop. De lanen zijn beplant met zomereik, beuk en populier. In het zuiden van de aanleg lopen de lanen op dijkjes. Gedeeltelijk is in de lanen ondergroei aanwezig, in die vanaf de brug in zuidelijke richting met rododendron. Ten zuidwesten van het kasteel een eikenbos, de overige bossen bestaan uit populier, hakhoutbossen (wilg) ten zuiden van de Oude Aa, omgeven door een sloot, tevens sierstruiken. Het kasteel is omgracht en bevat een voorburcht en een geometrische tuin uit 1939. Ten west en van het kasteel is een moestuin annex boomgaard aangelegd, aan de noordkant staat een kas. De weilanden aan de noord-, zuid- en oostzijde van het kasteel vertonen boomgroepen en solitairen in landschappelijke stijl. Het riviertje de Aa meandert ten zuiden van het kasteel in oost-westrichting. Om het kasteel en voorburcht loopt een GRACHT MET EILAND waarbij de gracht een vierkante hoofd vorm heeft en het eiland, in het noordoosten van de gracht gelegen, ovaal van vorm is en beplant met treurwilg, Italiaanse populieren en diverse heesters. Ten zuiden van het kasteel een met klinkers bestrate BRUG (grotendeels in de jaren zestig van de '20ste eeuw vervangen) over de gracht van het kasteel, bestaande uit een gemetseld landhoofd en een bakstenen brugdeel met natuurstenen tussenlaag, gemetselde boogfriesjes en gekanteelde brugleuning, daarop aansluitend een houten brug op drie houten palen met ligger, de brugleuningen in smeedijzer uitgevoerd. Tegen de brugflanken zijn drie siersmeedijzeren muurankers aangebracht.

NEO-FORMELE TUIN IN DE VOORBURCHT uit 1939, ontwerp van L. Copijn: deze tuin met gazon is ommuurd en heeft een rechthoekige plattegrond, de muur op regelmatige afstand geleed door beren en voorzien van zogeheten speklagen; binnen de ommuring een rechthoekig padenpatroon waarbinnen twee hoofdcompartimenten met gazons en bloembedden; de tuin bevat verschillende beeldhouwwerken waaronder een aantal dat in halfcirkelvormige heggen in de vorm van een nis is opgesteld. Voor het overige de volgende tuinsieraden:

BEELD VAN VROUW met pauw in Obernkirchner op hardstenen voetstuk; VROUWENBUSTE in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; VROUWENBUSTE in wit marmer op ronde onyx voet en gedecoreerde hardstenen sokkel; VROUWENBUSTE in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; WIT MARMEREN VROUWENBUSTE met zon in het haar, geplaatst op hardstenen sokkel; BUSTE VOORSTELLENDE EEN HERMENSFIGUUR, vervaardigd van Obernkirchner zandsteen op een sokkel van hardsteen; WIT MARMEREN KOP met schelp in het haar, geplaatst op hardstenen sokkel; WIT MARMEREN VROUWENBUSTE met lauwerkrans, geplaatst op hardstenen sokkel; PUTTO in wit marmer, geplaatst op hardstenen sokkel; KOP VAN BEJAARDE MAN, uitgevoerd in wit marmer en geplaatst op hardstenen sokkel; op de grond geplaatste GEVELSTEEN, voorstellende een zwaan met kroontje om de hals, RELIËF IN BENTHEIMER ZANDSTEEN, (oorspronkelijk gevelsteen); ACHTHOEKIG GOTISCHE TAFELBLAD van Namense steen, aan de onderzijde voorzien van gesmeed ijzeren constructie; TUINVAAS uit Benheimer zandsteen, geplaatst op hardstenen sokkel waarvan de dekplaat ontbreekt; TUINVAAS uit Bentheimer zandsteen met aan twee zijden een medaillon in reliëf; TUINBANK samengesteld uit traptrede, gesteld op bakstenen poeren, de rugleuning evormd door vier gesmede muurankers.

Waardering:

DE HISTORISCHE TUIN- EN PARKAANLEG bezit algemeen belang omdat:

- sprake is van een kenmerkend aanlegpatroon voor de in de 19de eeuw in zwang zijnde landschapsstijl, bijvoorbeeld in het het slingerend patroon van paden en het eilandje met beplanting hetgeen van tuinhistorische betekenis is; - de historische entourage van de oude middeleeuwse, op verdediging gerichte, gracht als basis voor een latere ontwikkeling, zijnde de landschapsstijl, herkenbaar als defensieve watergordel behouden is gebleven maar niettemin geïntegreerd in de 19de-eeuwse tuinhistorische opvattingen; - de aanleg gaaf behouden is gebleven, zeldzaamheidswaarde heeft en ouderdom vertegenwoordigt; - de collectie historische tuinsculpturen en -sieraden in variëteit, aantal en ontwerpkunstige kwaliteit als rijk valt aan te merken; - vanwege de functioneel-ruimtelijke relatie met de andere onderdelen van de buitenplaats.

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)