Omschrijving van Huis Maarsbergen: historische parkaanleg

HISTORISCHE PARKAANLEG behorende tot Huis Maarsbergen.

In structuur en deels in detail bewaard gebleven aanleg in landschappelijke stijl daterend uit het begin van de 19de eeuw, die in hoofdlijnen bepaald wordt door de geometrische aanleg van eind-17de-/vroeg-18de eeuw. De hoofdstructuur van deze oude aanleg, een langgerekte rechthoek (kaart Justus van Broeckhuysen uit 1721), vormt thans in grote lijnen de begrenzing van de buitenplaats. Binnen het landschapspark is een aantal structuren uit de 17de-eeuwse geometrische aanleg behouden. Daaronder de centrale hoofdas die vanuit het noorden tot aan de halfronde afsluiting in het zuiden loopt. Ten noorden van de Maarnse Grindweg is dit gedeeltelijk de Woudenbergseweg en een doodlopend pad en ten zuiden van het huis deels de weide en de beukenlaan tussen de Foldocusheuvel en de zuidelijke omwalling. Onderbrekingen op deze oude as worden gevormd door begroeiing op het eiland ten noorden van het huis en ten zuiden van de weide achter het huis. In het noorden herinneren enkele oude eiken langs de huidige Woudenbergseweg nog aan de voormalige oprijlaan. Bijzonder is de halfronde afsluiting die, evenals de Paraplu, nog duidelijk als een lage wal in het landschap terug te vinden is. Andere elementen uit de 17de-eeuwse geometrische aanleg zijn de rechte laan ten westen van het eiland en de laan haaks hierop richting Wijkerweg. Water is aanwezig in de vorm van de deels vergraven 17de-eeuwse gracht direct om het huis en de 17de-eeuwse singel om het huis en het hiervoor gelegen eiland. Deze singel is ten noorden en ten zuiden van het eiland in de 19de eeuw verlandschappelijkt. Eveneens overgebleven uit de landschappelijke aanleg uit de eerste helft van de 19de eeuw zijn de gebogen oprijlaan oostwaarts langs het eiland, de in 1982 deels heringeplante slingerende eiken- en beukenlanen ten oosten en westen van het huis, de verlandschappelijkte singel ten zuiden van huis en eiland en het concentrische lanenpatroon van loof-en naaldhout op en rondom de Foldocusheuvel. Enkele solitairs dateren uit de 19de eeuw: rondom het huis enkele rode beuken en een treurbeuk; voorts beuk en paardenkastanje. Behalve de aanwezigheid van zowel rechte assen en slingerende paden, zijn de afwisseling tussen de openheid van het terrein rondom het huis en de beslotenheid daaromheen, alsook de verschillen in terreinhoogte karakteristiek voor de buitenplaats. De open ruimten worden bepaald door de oprijlaan met glooiende grasvlakte voor het huis (tot halverwege de 19de eeuw het voorplein), de landschappelijke weide achter het huis (tot begin 19de eeuw met sierperken) en de weiden ten oosten van het huis (tot halverwege de 19de eeuw met moestuin en boomgaard). Deze open ruimten worden omsloten door het loof- en naaldhoutbos (met enkele overgebleven Weymouthdennen uit de periode Du Bois tussen 1804 en 1847) rond de Foldocusheuvel, het dennen- en eikenbos op het eiland (voor de vroeg 19de-eeuwse aanleg ingericht met sierperken, daarna getransformeerd tot beukenbos met de functie van bosch van vermaak) en de loof-en naaldhoutbeplanting ten oosten en westen van het huis. De verschillen in terreinhoogte worden veroorzaakt door de van nature aanwezige Foldocusheuvel, de kunstmatig aangelegde wallen, de glooiende grasvlakte voor het huis (vóór 1847 het voorplein met bebouwing) en enkele oude hout/wildwallen.

Waardering: HISTORISCHE PARKAANLEG van algemeen belang:

- wegens de vroeg 19de-eeuwse aanleg in landschapsstijl met 17de- en vroeg-18de-eeuwse elementen;

- wegens de, deels ook in detail, nog vrij gaaf bewaarde structuur;

- wegens de functioneel-ruimtelijke relatie met de buitenplaats.

Tags: losse objecten, ed.,historische aanleg,tuin, park en plantsoen,...

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)