Omschrijving van H. Dionysius

Inleiding

Het interieur van de KERK heeft de ruimtewerking van een centraalbouw, ondanks de plattegrondvorm van een latijns kruis. De combinatie van latijns kruis en centraalbouw heeft Joseph overgenomen van zijn vader P.J.H. Cuypers. Het hanteren van dit thema moet gezien worden in het licht van de ontevredenheid over het niveau van de kerkenbouw in de jaren '20 en de sterke stijlinvloed van de Gotiek. Dat gekozen werd voor een centraliserende plattegrond heeft te maken met de liturgische vernieuwingsbeweging. Om kerkgangers actief deel te laten nemen aan de mis was een overzichtelijker ruimtetype nodig. Bovendien werd, zij het in een heroriëntatie op de romaanse bouwkunst, gekozen voor een eigentijdse architectuur- en ornamentstijl.

Omschrijving

Driebeukige kerk met schoudertransept uitgevoerd in bruine machinale baksteen. Schip bekroond met zadeldak, transept met schilddak. Campanile-achtige toren aan westzijde op rechthoekige plattegrond, bekroond met zadeldak waarop over de volle breedte overhoeks een spits geplaatst is. Rond de galmgaten zijn lisenen en rondbogen uitgemetseld. Ook de topgevels en daklijsten van de toren zijn uitgemetseld in decoratief metselverband. Boven de galmgaten bevinden zich aan vier zijden wijzerplaten. Aan de westzijde van de toren is een beeld van kerkvader Dionysius geplaatst. De absis van het koor is 3/8ste gesloten. Alle daken zijn gedekt met leien in maasdekking. De risalerende toegangspartij onder paraboolboog is afgedekt met een zadeldak, de muurdammen aan weerszijden zwenken uit. Boven de entree een vijflicht venster.

Voorts samengestelde vensterpartijen van dooreen gevlochten spitsbogen. Het interieur van de kerk laat een centraliserende plattegrond zien. De plattegrond is feitelijk een grieks kruis waarvan de westelijke arm verdubbeld is tot een vierkant, gelijk aan de viering. Het centraalbouw effect wordt versterkt door de klimmende gewelven in koor en transept. Het betreft gemetselde kruisgewelven waarvan graten en aanzetten geaccentueerd zijn door decoratief metselwerk. De gewelven worden gescheiden door diafragmabogen. Het houtwerk (balkonbalustrade, banken, deuren, biechtstoel, preekstoel enz.) is in ambachtelijke Amsterdamse Schoolstijl uitgevoerd. Onder de toren bevindt zich de neo-gotische doopvont. Pneumatisch orgel met twee klavieren en pedaal gebouwd B. Pels & Zonen in 1929.

De statiegangen zijn in, deels verguld, mozaïek uitgevoerd.

De glazen van de gesloopte waterstaatskerk bevinden zich in de huidige kerk in de vensters van het schip. De andere glazen uit de jaren '20 zijn van Joep Nicolas, lid van de vermaarde glazenierfamilie. De inventaris van de kerk is nagenoeg compleet. Ook het decoratieprogramma is nog gaaf.

Waardering

Rooms Katholieke kerk van cultuurhistorisch, architectuurhistorisch en stedebouwkundig belang:

- vanwege de exemplarische kwaliteit van de kerk, zowel voor het oeuvre van de architect, als voor de omwenteling in de Katholieke liturgie in de jaren '20.

- door het ontwerp met detaillering in Amsterdamse Schoolstijl, dat in typologie een overgangsvorm tussen centraalbouw en latijns kruis is.

- door de ensemblewaarde van de kerk als markeringspunt voor Rijssen en door de functioneel ruimtelijke samenhang met de pastorie.

- de gaafheid.

Tags: kerkelijke gebouwen,kerk,kerk en kerkonderdeel,religieuze gebouwen

Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed - Licentie CC-0 (1.0)